Lettera A

A s. f.

A s. f. [TL a; GDLI a] 0.1 a. 0.2 Dal latino a. 0.3 Il sostantivo attestato dal TL è maschile. 0.4 1 ‘Prima lettera dell’alfabeto latino’. 0.5 Francesca Gambino…

AAISE s.f.

AAISE s.f. [FEW XXIV, 151b adjacens; T-L aaise; GD aaise1; DMD aaise; TLIO agio1] 0.1 aaise. 0.2 Dal latino adjacens. 0.3 1 ‘Situazione di benessere, piacere’. 1.1 Nella locuz. faire…

AAISEMENT avv.

AAISEMENT avv. [FEW XXIV, 152b adjacens; GD aaisement2; DMF aaisement avv.; TLIO agiatamente] 0.1 aaisemant. 0.2 Dal latino adjacens. || TLIO «0.2 Da agiato». 0.3 1 ‘Con agio, comodamente’. 1.1…

AAISIER v.

AAISIER v. [FEW XXIV, 152a adjacens; T-L aaisier; DMF aaisier; TLIO agiare ; GDLI agiare] 0.1 aaisa, aaiser, aaiserent, aaisie, aaisié, aaisiee, aaisier, aaisiés, aaisiez, aesié, aesier, aisie, aisier, aisiers, aisié,…

[AATIR] v.

[AATIR] v. [FEW XV-2, 90a etia; FEW XVI, 179b *hatjan; T-L aatir; GD aatir; DMF aatir] 0.1 aati, aatir, aatis, ahatis, ahatir, aitise. 0.2 Dall’anord. etia e antico francone *hatjan.…

ABAC s. m.

ABAC s. m. [FEW XXIV, 1a abacus; LEI abacus; T-L abac; TLIO àbaco] 0.1 abaque. 0.2 Dal lat. abăcus, a sua volta dal gr. ἄβαξ -ακος ‘tavoletta’. 0.3 1 ‘Tavoletta…

ABAIIER

[ABAIIER] [FEW I, 299a bau2; LEI s.v. *bai– ‘grido del cane’ (4, 432.21); T-L abaiier; TLIO abbaiare] 0.1 baier. 0.2 Dalla voce onomatopeica *bai-. 0.3 1 ‘Emettere il suono proprio…

ABAISSANCE s.f.

ABBAISSACE s. f. [FEW I, 273b *bassiare; LEI bassus; T-L abaissance; GD abaissance1; AND abessance; DMF abbaissance; TLIO abbassazione e abbassamento] 0.1 abaissance. 0.2 Da abaisser, a sua volta dal…

ABANDON s. m.

ABANDON s. m. [FEW XV-1, 49b *ban; T-L abandon; GD abandon; AND abandon; DMF abandon; TLF I, 38a abandon; TLIO abbandonamento e abbandono] 0.1 abandon. 0.2 Da abandoner. 0.3 N…

*ABITACION s.f.

*ABITACION s.f. [FEW IV, 368b habitare; T-L abitacion; GD : habitation; GDC habitation; DMF habitacion; TLIO abitazione; GDLI abitazione] 0.1 abitacion, abitasion, abitaxon, habitacion, habitacions, habitation. 0.2 Dal latino habitare.…

ABITACLE s.m.

ABITACLE s.m. [FEW IV, 368a habitaculum; T-L abitacle; GDC habitacle; GDLI abitacolo] 0.1 abitacle, abitaclez, habitacle, habitacles. 0.2 Dal latino habitaculum. 0.3 In a.f. sono attestati i sostantivi abitacion, abitage,…

[ABITAGE] s.m.

[ABITAGE] s.m. [FEW IV, 369a habitare; GD habitage; AND habitaige] 0.1 habitaje. 0.2 Dal latino habitare. 0.3 In a.f. sono attestati i sostantivi abitacion, abitacle, abitance, abitement, per cui cfr.…

*ABITAIRE s.m.

*ABITAIRE s.m. [FEW IV, 368b habitare; TLIO abitare2; GDLI abitare2] 0.1 abitaire, abitoire, habitarie, habitoire. 0.2 Dal latino habitare. 0.3 In a.f. sono attestati i sostantivi abitacion, abitacle, abitage, abitance,…

ABITANCE s.f.

ABITANCE s.f. [FEW IV, 369a habitare; déaf abitance; T -L abitance; TLIO abitanza; GDLI abitanza] 0.1 abitance, abitançe, abitanze, habitance, habitanche. 0.2 Dal latino habitare. || L’antico italiano abitanza deriva…

[ABITEMENT] s.m.

[ABITEMENT] s.m. [FEW IV, 369a-b habitare; T-L abitement; GD habitement; TLIO abitamento; GDLI abitamento] 0.1 abitament, abitemant, habitamant, habitement. 0.2 Dal latino habitare. 0.3 In a.f. sono attestati i sostantivi abitacle,…

[*ABLUER] v.

[*ABLUER] v. tr. [FEW XXIV, 34b abluere; GDC abluer; DMF abluer; TLF I, 127b abluer] 0.1 ablue. 0.2 Dal latino abluĕre. 0.3 Nel TLIO compare la voce siciliana abluto agg.…

*ACONTENTER v.

*ACONTENTER v. [FEW II-2, 1104b contentus; DMF acontenter; TLIO accontentare; GDLI accontentare] 0.1 acontant, acontanté, acontentai, acontent, acontentee, acontenter, acontentés, acuntant. 0.2 Da contenter. 0.3 Il verbo è un italianismo.…

[*ADDARE] v. pron.

[*ADDARE] v. pron. [DEI addare; TLIO addare; GDLI addare] 0.1 adé. 0.2 Da dare. 0.3 Italianismo. Lemma registrato in testi sett., tosc., mediani e meridionali della Penisola italiana. 0.4 1…

[*ADELITIER] v.

[*ADELITIER] v. [FEW III, 32a delectare; TLIO addilettare; GDLI addilettare] 0.1 adelete, adelite. 0.2 Da delitier, a sua volta dal latino delectare, intensivo di delicĕre, composto di de– e lacĕre…

*[AISIVETÉ]

*[AISIVETÉ] [*FEW XXIV, 147b adjacens; DMF aisiveté; TLIO agiatezza; GDLI agiatezza] 0.1 aisivetez. 0.2 Derivato da aisif. 0.3 Gli unici due esempi citati dal DMF sono gli stessi passi di…

*AMAISTRER v.

*AMAISTRER v. [FEW VI-1, 38b magister; GD amaistrer; DMF amaistrer; AND amestrier; TLIO ammaestrare; GDLI ammaestrare] 0.1 amaestrais, amaestree, amaestres, amaestrez, amaistra, amaistrai, amaistrant, amaistre, amaistré, amaistree, amaistrer, amaistrerent, amaistrés,…

[*APALENTER] v.

[*APALENTER] v. [FEW VII 485b palam; T-L palenter; Godefroy palenter; DEI appalesare; TLIO apalentar; GDLI palentare] 0.1 apalentés. 0.2 Da palenter, con l’aggiunta del prefisso a-. 0.3 Cfr. anche palenter.…

ARUFER v.

[*ARUFER] v. [FEW 4, 488a horipilare; TLIO arruffare; GDLI arruffare] 0.1 arufant, arufe, arufez. 0.2 Dal latino horipilare. || Mi sembra più plausibile l’ipotesi di derivazione dal latino horipilare (cfr.…

[*ASPECT]

[*ASPECT] [FEW XXV, 467b aspectus; LEI aspectus; GDC aspect2; DMF aspect; TLIO aspetto1; GDLI aspetto1] 0.1 aspet. 0.2 Dal latino aspectus –us, derivato di aspicĕre ‘guardare’, cfr. Vocabolario Treccani aspetto.…

[*ASPETTARE] v.

[*ASPETTARE] v. [DELI aspettare; TLIO aspettare1; GDLI aspettare1] 0.1 aspecte, aspecté, aspeta, aspetant, aspetarei, aspetarent, aspetaroient, aspetarons, aspetais, aspetast, aspet, aspetaront, aspetastes, aspete, aspeté, aspetent, aspeter, aspetera, aspeterai, aspeteremos, aspeterent,…

[*ATTOSSICARE] v.

[*ATTOSSICARE] v. [DEI 1, 358; DELI 1, 79; TLIO attossicare] 0.1 atosegé, atoseger, atosegés, atosegiés, atosegoit, atossegee. 0.2 Da tossico. 0.3 Nel Bovo d’Antona laurenziano, fine XIV sec., toscano-veneto, 1004,…

[*AVANZARE2]

[*AVANZARE2] [DEI avanzare2; DELI avanzo; LEI *abantiare; TLIO avanzare2; GDLI avanzare2] 0.1 avançer. 0.2 Dal Latino *abantiare (LEI *abantiare, 1, 44.11). 0.3 Il verbo avancer è ben attestato in francese…